Burgerberaad organiseren? Volg deze 10 geleerde lessen systematisch op en voorkom veelgemaakte fouten

Facebook
Twitter
LinkedIn

Ook u zal de recente aandacht in de media voor dit nieuwe fenomeen niet ontgaan zijn: burgerberaden zijn up and coming. Dit nieuwe instrument belooft dé volgende ontwikkeling te worden in directe zeggenschap en participatie van burgers in publieke beleidsvorming.

In dit blog ga ik in op een belangrijk onderdeel van het begeleiden van burgerberaden: facilitatie door een deliberatie-tool. Onze online Versnellingskamer structureert de dialoog van uw burgerpanel en borgt op transparante wijze gelijkwaardige deelname van alle leden. Daarover dadelijk meer.

Voordat ik inga op de lessen om systematisch te borgen in uw burgerberaad, allereerst de vraag (of scroll direct verder naar de 10 lessen):

Wat is een burgerberaad eigenlijk?

Een burgerberaad, burgerforum of burgerpanel gaat enkele stappen verder dan de gebruikelijke vormen van burgerparticipatie:

  1. Burgers gaan uitgebreid met elkaar in gesprek over een specifieke vraag van maatschappelijk belang, waar politici geen eenduidig antwoord op kunnen geven.
  2. Het besluit dat uit de dialoog voortkomt wordt (idealiter) overgenomen, dan wel in de formele besluitvorming serieus gewicht toegekend door het gekozen bestuur.
  3. Deelnemers aan een burgerberaad worden uitgenodigd op basis van een gewogen loting en vergoed voor de tijd die ze investeren als ze meedoen (typisch meerdere weekenden).

Deze vorm van ‘deliberatieve democratie’ overklast reguliere bewonersavonden en inspraakprocedures waar burgers vaak teleurgesteld van terugkomen en verschaft veel meer diepgang dan een referendum onder grotendeels ongeïnformeerde burgers.

Vraagstukken waar burgerberaden in andere landen voor zijn ingezet zijn:

  • Abortuswetgeving (Ierland)
  • Klimaatbeleid (Frankrijk, Duitsland, Verenigd Konikrijk, Schotland, Denemarken en Finland)
  • Homohuwelijk (Ierland)
  • Drugsbeleid (Ierland)

Typisch thema’s waar een versnipperde politiek het niet over eens kan worden, ofwel waar gekozen volksvertegenwoordigers hun handen niet aan durven branden vanwege partijpolitiek, angst om kiezers te verliezen of in de media te worden afgemaakt. Of misschien nog veel erger: omdat er achter de schermen al afspraken met lobbyisten uit de industrie zijn gemaakt.

In Nederland overwegen tientallen gemeenten om burgerberaden te organiseren of zijn er al volop mee bezig. Het kabinet is voornemens op korte termijn een nationaal burgerberaad over klimaatbeleid te organiseren. Een snelle zoekactie op Internet levert uitgebreide informatie over deze initiatieven op.

De bron waar u misschien wel het meeste aan zult hebben is het pamflet van Eva Rovers uit 2022, met de titel Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie.* Dat legt het wat, waarom en hoe van burgerberaden zeer begrijpelijk uit en eindigt met tien geleerde lessen van eerder gehouden burgerberaden.

Wat zijn de 10 geleerde lessen en hoe zijn ze systematisch te borgen?

De volgende tien lessen vormen stuk voor stuk cruciale succesfactoren die niet aan uw aandacht als initiator van een burgerberaad mogen ontsnappen.* Hieronder licht ik elke les kort toe. Ook leg ik per les uit hoe u deze kunt borgen als u ervoor kiest om het proces te digitaliseren met behulp van onze Versnellingskamer Burgerberaad.

1.       Stel een goede vraag

Deelnemers aan een burgerberaad zijn gebaat bij een open vraag die specifiek is toegespitst op het centrale probleem. En uiteraard moet de vraag begrijpelijk zijn geformuleerd. Dit zijn gebruikelijke vereisten voor vragen in Versnellingskamers. Uw inzet van de Versnellingskamer gebeurt onder begeleiding van mij en mijn collega’s. Wij brengen ruim 15 jaar ervaring mee in het organiseren, begeleiden en digitaal faciliteren van besluitvorming, beleidsvorming en burgerparticipatie. Vanuit die achtergrond begeleiden wij u intensief in het voorbereidingstraject, op zowel inhoud als proces. Dit stelt u in staat om goede vragen te selecteren en deze effectief te formuleren zodat deelnemers het juiste gesprek kunnen voeren.

2.       Zorg voor een duidelijk mandaat

Sterk mandaat voor een burgerberaad staat en valt bij vertrouwen in het besluitvormingsproces. Hierbij is allereerst het vertrouwen van politiek bestuurders cruciaal. Daarnaast moeten inwoners kunnen zien en controleren dat de beleidsvorming gedegen, eerlijk en transparant verloopt. De Versnellingskamer kan bogen op een track record van successen in publieke besluitvorming en burgerparticipatie. Wij nemen ter voorbereiding op de Versnellingskamer Burgerberaad alle betrokken stakeholders in de besluitvorming mee in de aanpak en in de transparantie van het proces.

3.       Werk met gewogen loting

Deelnemers aan een burgerberaad worden uitgenodigd op basis van gewogen loting. Dit is één van de cruciale succesfactoren want het borgt deelname aan beleidsvorming ‘zonder aanzien des persoons’. Afkomst, overtuiging, rang, stand, leeftijd, geslacht, enzovoort, mogen niet de doorslag geven in deliberatieve besluitvorming. En voor zover zulke eigenschappen wel van betekenis zijn, worden deze verwerkt in de loting door middel van weging.

De Versnellingskamer sluit aan bij dit uitgangspunt door deelnemers de mogelijkheid te geven met eigen naam, gekozen naam of volledig anoniem aan de besluitvorming bij te dragen. Ook kunnen deelnemers worden ingedeeld in groepen op basis van relevante persoonlijke kenmerken of eerder gegeven antwoorden op bepaalde vragen. Mijn collega’s en ik staan u bij in het maken van de afweging hoe u deze functies van de Versnellingskamer wilt inzetten om uw burgerberaad zuiver te laten verlopen.

4.       Neem barrières voor deelname weg

De Versnellingskamer is vormgegeven in gebruiksvriendelijke software die met elk device vanuit elke gangbare internetbrowser te bedienen is. Deelnemers kunnen hun bijdragen invoeren via hun eigen smartphones, met gebruik van laptops, of u besteedt het invoerwerk aan notulisten uit. Door de invoermogelijkheden te combineren, stelt u elke deelnemer optimaal in staat om bij te dragen, ongeacht diens digitale vaardigheden.

5.       Zorg voor gebalanceerde informatie en wees transparant

Transparantie is cruciaal gebleken in de successen die gemeenten, provincies en ministeries via talloze Versnellingskamers hebben behaald in publieke besluitvorming. Iedere deelnemer aan een Versnellingskamer is bij elke stap in het besluitvormingstraject op de hoogte van het doel van die stap, de vragen die daarin aan de deelnemers worden gesteld en wat er met de opgehaalde antwoorden gaat gebeuren.

De opbrengsten van iedere vraag kunnen worden ingezet als bouwstenen voor de volgende vraag. Hiermee borduurt de dialoog voort op beschikbare informatie en verrijkt deze, terwijl het gevolgde proces volkomen herleidbaar blijft. Ook dit zorgt weer voor draagvlak onder deelnemers en het versnelt de uiteindelijke besluitvorming.

6.       Zet in op gelijkwaardig overleg

De Versnellingskamer democratiseert discussies. Het bevordert het deliberatieve proces met directe grafische en tekstuele weergaven van alle bijdragen aan het gesprek. Niemand wordt overgeslagen en de deelnemers kunnen gericht op elkaars argumenten reageren. Bijdragen aan groepsgesprekken zijn live te notuleren in het systeem en kunnen synchroon plenair gepresenteerd worden.

De presentatie combineert alle zelfstandig ingevoerde bijdragen en genotuleerde groepsbijdragen in één overzichtelijk geheel. De Spilter moderatoren zorgen er mede voor dat deelnemers daadwerkelijk op elkaars bijdragen reageren. Zo dempt u de ruis van sociale dynamieken waarin bijvoorbeeld dominante deelnemers de boventoon voeren.

7.       Betrek de hele samenleving

De Versnellingskamer maakt volledige transparantie mogelijk voor zowel buitenstaanders als deelnemers aan besluitvorming. Het Spilter GDSS genereert automatische rapportages na afloop van elke bijeenkomst. Inclusief relevante grafische weergaven van bijvoorbeeld stemmingen of geïnventariseerde meningen. U deelt de procesgang en opbrengst gedurende het burgerberaad transparant met het publiek, op de momenten die u daarvoor uitkiest.

8.       Vertrouw inwoners

Deelnemers aan de Versnellingskamer Burgerberaad krijgen ieder een eigen stem in het deliberatieve proces. Zij zien de directe terugkoppeling van hun bijdragen en de reacties daarop. Zij beleven dat zij vrij zijn om hun eigen kennis, ervaring en mening te delen en op elkaar te reageren dankzij de democratiserende technologie. Zie het als de digitale onderstreping dat inwoners worden gehoord en vertrouwd!

9.       Neem de tijd

“Versnellen als het kan, om te vertragen waar het moet”. Met dit motto van de Versnellingskamer zit u goed bij het organiseren van een burgerberaad. Het zorgvuldig ontworpen proces biedt enkele piekmomenten (weekenden) waarop gelote burgers van gedachten kunnen wisselen. De Versnellingskamer Burgerberaad zorgt voor optimale benutting van deze momenten door te versnellen waar het kan, om te kunnen vertragen waar het moet.

10.    Doe het vaker

Met de Versnellingskamer Burgerberaad heeft u een digitaal platform en gestructureerde procesgang in handen waarmee u gericht lessen kunt trekken uit elke toepassing én het proces kunt standaardiseren voor betrouwbare resultaten bij herhalende beraden. De talloze keren dat de Versnellingskamer eerder al burgerparticipatie en publieke besluitvorming mogelijk heeft gemaakt brengen bij elke toepassing de ervaring mee die nodig is voor een gedegen uitvoering van uw burgerberaad.

*Rovers, E., 2022. Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie. De Correspondent.

Facebook
Twitter
LinkedIn
Auteur
Leon Laureij

Leon Laureij

Gerelateerd
Archief
Zoeken
Categorieën
Bericht

Burgerberaad organiseren? Volg deze 10 geleerde lessen systematisch op en voorkom veelgemaakte fouten

Facebook
Twitter
LinkedIn

Ook u zal de recente aandacht in de media voor dit nieuwe fenomeen niet ontgaan zijn: burgerberaden zijn up and coming. Dit nieuwe instrument belooft dé volgende ontwikkeling te worden in directe zeggenschap en participatie van burgers in publieke beleidsvorming.

In dit blog ga ik in op een belangrijk onderdeel van het begeleiden van burgerberaden: facilitatie door een deliberatie-tool. Onze online Versnellingskamer structureert de dialoog van uw burgerpanel en borgt op transparante wijze gelijkwaardige deelname van alle leden. Daarover dadelijk meer.

Voordat ik inga op de lessen om systematisch te borgen in uw burgerberaad, allereerst de vraag (of scroll direct verder naar de 10 lessen):

Wat is een burgerberaad eigenlijk?

Een burgerberaad, burgerforum of burgerpanel gaat enkele stappen verder dan de gebruikelijke vormen van burgerparticipatie:

  1. Burgers gaan uitgebreid met elkaar in gesprek over een specifieke vraag van maatschappelijk belang, waar politici geen eenduidig antwoord op kunnen geven.
  2. Het besluit dat uit de dialoog voortkomt wordt (idealiter) overgenomen, dan wel in de formele besluitvorming serieus gewicht toegekend door het gekozen bestuur.
  3. Deelnemers aan een burgerberaad worden uitgenodigd op basis van een gewogen loting en vergoed voor de tijd die ze investeren als ze meedoen (typisch meerdere weekenden).

Deze vorm van ‘deliberatieve democratie’ overklast reguliere bewonersavonden en inspraakprocedures waar burgers vaak teleurgesteld van terugkomen en verschaft veel meer diepgang dan een referendum onder grotendeels ongeïnformeerde burgers.

Vraagstukken waar burgerberaden in andere landen voor zijn ingezet zijn:

  • Abortuswetgeving (Ierland)
  • Klimaatbeleid (Frankrijk, Duitsland, Verenigd Konikrijk, Schotland, Denemarken en Finland)
  • Homohuwelijk (Ierland)
  • Drugsbeleid (Ierland)

Typisch thema’s waar een versnipperde politiek het niet over eens kan worden, ofwel waar gekozen volksvertegenwoordigers hun handen niet aan durven branden vanwege partijpolitiek, angst om kiezers te verliezen of in de media te worden afgemaakt. Of misschien nog veel erger: omdat er achter de schermen al afspraken met lobbyisten uit de industrie zijn gemaakt.

In Nederland overwegen tientallen gemeenten om burgerberaden te organiseren of zijn er al volop mee bezig. Het kabinet is voornemens op korte termijn een nationaal burgerberaad over klimaatbeleid te organiseren. Een snelle zoekactie op Internet levert uitgebreide informatie over deze initiatieven op.

De bron waar u misschien wel het meeste aan zult hebben is het pamflet van Eva Rovers uit 2022, met de titel Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie.* Dat legt het wat, waarom en hoe van burgerberaden zeer begrijpelijk uit en eindigt met tien geleerde lessen van eerder gehouden burgerberaden.

Wat zijn de 10 geleerde lessen en hoe zijn ze systematisch te borgen?

De volgende tien lessen vormen stuk voor stuk cruciale succesfactoren die niet aan uw aandacht als initiator van een burgerberaad mogen ontsnappen.* Hieronder licht ik elke les kort toe. Ook leg ik per les uit hoe u deze kunt borgen als u ervoor kiest om het proces te digitaliseren met behulp van onze Versnellingskamer Burgerberaad.

1.       Stel een goede vraag

Deelnemers aan een burgerberaad zijn gebaat bij een open vraag die specifiek is toegespitst op het centrale probleem. En uiteraard moet de vraag begrijpelijk zijn geformuleerd. Dit zijn gebruikelijke vereisten voor vragen in Versnellingskamers. Uw inzet van de Versnellingskamer gebeurt onder begeleiding van mij en mijn collega’s. Wij brengen ruim 15 jaar ervaring mee in het organiseren, begeleiden en digitaal faciliteren van besluitvorming, beleidsvorming en burgerparticipatie. Vanuit die achtergrond begeleiden wij u intensief in het voorbereidingstraject, op zowel inhoud als proces. Dit stelt u in staat om goede vragen te selecteren en deze effectief te formuleren zodat deelnemers het juiste gesprek kunnen voeren.

2.       Zorg voor een duidelijk mandaat

Sterk mandaat voor een burgerberaad staat en valt bij vertrouwen in het besluitvormingsproces. Hierbij is allereerst het vertrouwen van politiek bestuurders cruciaal. Daarnaast moeten inwoners kunnen zien en controleren dat de beleidsvorming gedegen, eerlijk en transparant verloopt. De Versnellingskamer kan bogen op een track record van successen in publieke besluitvorming en burgerparticipatie. Wij nemen ter voorbereiding op de Versnellingskamer Burgerberaad alle betrokken stakeholders in de besluitvorming mee in de aanpak en in de transparantie van het proces.

3.       Werk met gewogen loting

Deelnemers aan een burgerberaad worden uitgenodigd op basis van gewogen loting. Dit is één van de cruciale succesfactoren want het borgt deelname aan beleidsvorming ‘zonder aanzien des persoons’. Afkomst, overtuiging, rang, stand, leeftijd, geslacht, enzovoort, mogen niet de doorslag geven in deliberatieve besluitvorming. En voor zover zulke eigenschappen wel van betekenis zijn, worden deze verwerkt in de loting door middel van weging.

De Versnellingskamer sluit aan bij dit uitgangspunt door deelnemers de mogelijkheid te geven met eigen naam, gekozen naam of volledig anoniem aan de besluitvorming bij te dragen. Ook kunnen deelnemers worden ingedeeld in groepen op basis van relevante persoonlijke kenmerken of eerder gegeven antwoorden op bepaalde vragen. Mijn collega’s en ik staan u bij in het maken van de afweging hoe u deze functies van de Versnellingskamer wilt inzetten om uw burgerberaad zuiver te laten verlopen.

4.       Neem barrières voor deelname weg

De Versnellingskamer is vormgegeven in gebruiksvriendelijke software die met elk device vanuit elke gangbare internetbrowser te bedienen is. Deelnemers kunnen hun bijdragen invoeren via hun eigen smartphones, met gebruik van laptops, of u besteedt het invoerwerk aan notulisten uit. Door de invoermogelijkheden te combineren, stelt u elke deelnemer optimaal in staat om bij te dragen, ongeacht diens digitale vaardigheden.

5.       Zorg voor gebalanceerde informatie en wees transparant

Transparantie is cruciaal gebleken in de successen die gemeenten, provincies en ministeries via talloze Versnellingskamers hebben behaald in publieke besluitvorming. Iedere deelnemer aan een Versnellingskamer is bij elke stap in het besluitvormingstraject op de hoogte van het doel van die stap, de vragen die daarin aan de deelnemers worden gesteld en wat er met de opgehaalde antwoorden gaat gebeuren.

De opbrengsten van iedere vraag kunnen worden ingezet als bouwstenen voor de volgende vraag. Hiermee borduurt de dialoog voort op beschikbare informatie en verrijkt deze, terwijl het gevolgde proces volkomen herleidbaar blijft. Ook dit zorgt weer voor draagvlak onder deelnemers en het versnelt de uiteindelijke besluitvorming.

6.       Zet in op gelijkwaardig overleg

De Versnellingskamer democratiseert discussies. Het bevordert het deliberatieve proces met directe grafische en tekstuele weergaven van alle bijdragen aan het gesprek. Niemand wordt overgeslagen en de deelnemers kunnen gericht op elkaars argumenten reageren. Bijdragen aan groepsgesprekken zijn live te notuleren in het systeem en kunnen synchroon plenair gepresenteerd worden.

De presentatie combineert alle zelfstandig ingevoerde bijdragen en genotuleerde groepsbijdragen in één overzichtelijk geheel. De Spilter moderatoren zorgen er mede voor dat deelnemers daadwerkelijk op elkaars bijdragen reageren. Zo dempt u de ruis van sociale dynamieken waarin bijvoorbeeld dominante deelnemers de boventoon voeren.

7.       Betrek de hele samenleving

De Versnellingskamer maakt volledige transparantie mogelijk voor zowel buitenstaanders als deelnemers aan besluitvorming. Het Spilter GDSS genereert automatische rapportages na afloop van elke bijeenkomst. Inclusief relevante grafische weergaven van bijvoorbeeld stemmingen of geïnventariseerde meningen. U deelt de procesgang en opbrengst gedurende het burgerberaad transparant met het publiek, op de momenten die u daarvoor uitkiest.

8.       Vertrouw inwoners

Deelnemers aan de Versnellingskamer Burgerberaad krijgen ieder een eigen stem in het deliberatieve proces. Zij zien de directe terugkoppeling van hun bijdragen en de reacties daarop. Zij beleven dat zij vrij zijn om hun eigen kennis, ervaring en mening te delen en op elkaar te reageren dankzij de democratiserende technologie. Zie het als de digitale onderstreping dat inwoners worden gehoord en vertrouwd!

9.       Neem de tijd

“Versnellen als het kan, om te vertragen waar het moet”. Met dit motto van de Versnellingskamer zit u goed bij het organiseren van een burgerberaad. Het zorgvuldig ontworpen proces biedt enkele piekmomenten (weekenden) waarop gelote burgers van gedachten kunnen wisselen. De Versnellingskamer Burgerberaad zorgt voor optimale benutting van deze momenten door te versnellen waar het kan, om te kunnen vertragen waar het moet.

10.    Doe het vaker

Met de Versnellingskamer Burgerberaad heeft u een digitaal platform en gestructureerde procesgang in handen waarmee u gericht lessen kunt trekken uit elke toepassing én het proces kunt standaardiseren voor betrouwbare resultaten bij herhalende beraden. De talloze keren dat de Versnellingskamer eerder al burgerparticipatie en publieke besluitvorming mogelijk heeft gemaakt brengen bij elke toepassing de ervaring mee die nodig is voor een gedegen uitvoering van uw burgerberaad.

*Rovers, E., 2022. Nu is het aan ons. Oproep tot echte democratie. De Correspondent.

Facebook
Twitter
LinkedIn
Auteur
Leon Laureij

Leon Laureij

Gerelateerd
Archief
Zoeken
Categorieën
Bericht