De helft van strategische beslissingen pakt verkeerd uit

Het promotie onderzoek van Joep Steffes (organisatieadviseur en besliskundige) aan de Nyenrode Business Universiteit heeft een ontnuchterende conclusie; meer dan de helft van de beslissingen van bestuurders pakt verkeerd uit. Tijdsdruk, emoties en gebrek aan diversiteit in denken spelen een belangrijke rol bij deze verkeerde beslissingen.

“De wereld waarin we beslissingen moeten nemen wordt complex, onzeker en dynamisch. De vraag is, zijn we überhaupt als mensen toegerust om in zo’n wereld goede beslissingen te nemen? Een meer evolutionaire verklaring is dat ons brein niet met dezelfde snelheid is ontwikkeld als de wereld waarin we leven. Ik denk dat we als individu gewoon tekortschieten. Dat we letterlijk niet de capaciteiten hebben.” – Steffes.

De praktijkvoorbeelden van deze verkeerde beslissingen zijn legio. Een derde van grote ict-projecten overheid faalt. Jaarlijks leidt dit tot een verliespost voor de overheid van 4 tot 5 miljard euro. Maar ook bij productontwikkeling kosten verkeerde keuzes veel tijd en geld. Jaarlijks worden ruim 30.000 producten gelanceerd, maar 80% hiervan faalt, zo blijkt uit het onderzoek.

Verkeerde strategische besluiten komen in alle sectoren voor. Het gaat daarbij vaak om complexe beslissingen onder tijdsdruk, waar verschillende, soms tegenstrijdige, belangen spelen. Bijvoorbeeld wel of niet een nieuwe markt betreden, een fusie of belangen als werkgelegenheid en milieu. Kortom: besluiten met impact.

Zulke beslissingen vragen om meer dan automatisme, snelheid en intuïtie. Dat leidt immers niet tot de beste uitkomst. Dat bleek wel bij de bankencrisis of de teloorgang van Kodak of Nokia als marktleider. Toch zorgen tijdsdruk, groepsdynamiek, onvolledige informatie of onderbuikgevoelens vaak dat bestuurders onvoldoende beslissen op basis van ratio.

Tijdsdruk is met name een factor die een rol speelt bij het nemen van deze verkeerde beslissingen. Door tijdsdruk grijpen beslissers naar allerlei vuistregels – of snijden ze de bocht net iets te kort af. Juist dan ontstaan de grote ongelukken, letterlijk en figuurlijk. Met name omdat de wereld zo snel veranderd en businessmodellen bij wijze van spreken morgen alweer achterhaald zijn. Dan ontstaat de verleiding dat je je laat leiden door de ervaring uit het verleden. Maar deze ervaring hoeft niet relevant te zijn voor de toekomst.

Juiste beslissingen onder tijdsdruk

Om foute beslissingen te voorkomen moeten we op zoek naar besluitvormingsmechanismen die een tegenwicht kunnen vormen tegen de denkfouten van individuen. Group Decision Support Systemen worden momenteel vaak ingezet bij complexe vraagstukken binnen het publieke domein, om daarmee versneld naar gedragen en gedegen besluitvorming te komen. Denk hierbij aan vraagstukken rond energietransitie, armoedebestrijding of veiligheid. GDSS zijn daarmee uitermate geschikt om te helpen bij het aanpakken van enkele van de problemen die Steffes heeft benoemd met betrekking tot besluitvorming. Denk hierbij aan:

Tijdsdruk en motivatie: Door een gestructureerd platform te bieden voor discussie en besluitvorming, helpen GDSS-systemen bij het organiseren van informatie en het efficiënter maken van vergaderingen. Dit vermindert tijdsdruk en zal deelnemers motiveren om meer tijd en moeite te steken in het onderbouwen van hun beslissingen.
Diversiteit in denken: GDSS-systemen kunnen verschillende standpunten en inzichten van deelnemers verzamelen, ongeacht hun fysieke locatie. Dit helpt om een bredere waaier aan ideeën en perspectieven te integreren in het besluitvormingsproces, waardoor een meer diverse en uitgebreide set aan opties kan worden overwogen.
Onderbuikgevoelens: GDSS-systemen stellen deelnemers in staat om ideeën te delen en beslissingen te nemen op basis van feiten en argumenten, in plaats van emoties of onderbuikgevoelens. Door een gestructureerde benadering van besluitvorming te bieden, helpen deze systemen om de impact van emoties te verminderen.
Besluitvormingsprocessen en monitoring: De besluitvormingsprocessen worden binnen de GDSS vastgelegd en gedocumenteerd, waardoor het mogelijk wordt om beslissingen achteraf te analyseren en te evalueren. Dit helpt bij het monitoren van besluiten en het identificeren van mogelijke verbeterpunten voor toekomstige besluitvorming.
Analytische ondersteuning: GDSS-systemen bieden tools voor gegevensanalyse, visualisatie en modellering, waardoor deelnemers aan het besluitvormingsproces beter geïnformeerde beslissingen nemen op basis van gegevens en feiten, in plaats van puur op intuïtie of ervaring.

GDSS-systemen bieden daarmee uitkomst in de uitdagingen die Joep Steffes blootlegt in zijn onderzoek. Door gestructureerde platforms te bieden die tijdsdruk verminderen, diversiteit in denken omarmen en emoties bij besluitvorming reduceren.

Ze faciliteren gedegen en doordachte besluitvorming door processen te documenteren en analytische ondersteuning te bieden. Met hun potentie om deelnemers te motiveren en een scala aan perspectieven te integreren, vertegenwoordigen GDSS-systemen een hoopvolle stap naar meer succesvolle strategische keuzes.