Het Rad van de Leefomgeving is een visueel en methodisch hulpmiddel dat helpt bij het in kaart brengen van de verschillende factoren die van invloed zijn op de leefomgeving. Het wordt vaak gebruikt binnen omgevingsmanagement, beleidsontwikkeling en participatieprocessen om een integraal beeld te krijgen van de leefomgeving en de belangen van betrokken partijen.

Wat is het Rad van de Leefomgeving?

• Het Rad is een analysekader waarin verschillende dimensies van de leefomgeving samenkomen.
• Het helpt bij het in kaart brengen van de impact van projecten of beleidsmaatregelen op de omgeving.
• Het kan worden gebruikt als communicatiemiddel om gesprekken te structureren en verschillende perspectieven mee te nemen.
  
  

Welke dimensies omvat het Rad?

Het exacte model kan per toepassing verschillen, maar vaak worden de volgende aspecten meegenomen:

1. Fysieke omgeving – infrastructuur, natuur, bebouwing, water.
2. Sociale omgeving – bewoners, gemeenschappen, sociale cohesie.
3. Economische aspecten – werkgelegenheid, lokale economie, bedrijvigheid.
4. Beleidsmatige en juridische kaders – wet- en regelgeving, beleidsdoelen, vergunningen.
5. Gezondheid en welzijn – leefbaarheid, luchtkwaliteit, geluidshinder.
6. Duurzaamheid en klimaat – energie, circulaire economie, klimaatadaptatie.
   
   

Opbouw van het ‘Rad van de Leefomgeving’

Het ‘Rad van de Leefomgeving’ bestaat uit een kern en een buitenschil. In de kern wordt het ‘Rad’ op een globale, maar robuuste wijze gevormd door aan te sluiten bij de reikwijdte van de Omgevingswet. De buitenste schil biedt flexibiliteit en omvat een selectie van concrete aspecten en indicatoren die verder worden uitgewerkt. Deze selectie is gebaseerd op een analyse van opgaven in de fysieke leefomgeving die mogelijk beïnvloed.

Kern van het Rad

Het toetskader, het ‘Rad van de Leefomgeving’, volgt de brede en integrale benadering van de Omgevingswet. Centraal in de kern staat de doelstelling van de Omgevingswet:

“Deze wet is, met het oog op duurzame ontwikkeling, de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu, gericht op het in onderlinge samenhang:
a) bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en
b) doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke behoeften.”
(Omgevingswet, artikel 1.3)

In lijn met deze doelstelling en het doel van het instrument vormt duurzame ontwikkeling de kern van het ‘Rad van de Leefomgeving’. Dit betekent een evenwichtige afweging tussen mens, ecologie en welvaart (people, planet, profit), waarbij alle aspecten van de leefomgeving worden meegenomen. De doelstelling van de Omgevingswet omvat twee invalshoeken:

1. Bescherming van de fysieke leefomgeving
2. Vervulling van maatschappelijke behoeften

Twee invalshoeken en vier kwadranten

Deze invalshoeken zijn in het Rad vertaald naar vier perspectieven op de fysieke leefomgeving, weergegeven in vier kwadranten:

• De bovenste helft van het Rad richt zich op de bescherming van de fysieke leefomgeving en omvat:
  • Een veilige en gezonde fysieke leefomgeving.
  • Een goede omgevingskwaliteit.
• De onderste helft van het Rad richt zich op de vervulling van maatschappelijke behoeften en volgt de brede benadering van de Omgevingswet:
  • De economische omgeving.
  • De woonomgeving.

Door deze opzet biedt het Rad een integraal kader om de impact van luchtvaart op de fysieke leefomgeving in kaart te brengen en duurzame beslissingen te ondersteunen.