Uitdagingen met betrekking tot burgerparticipatie

Alle bestuursorganen in Nederland – dus ook gemeentebesturen – zijn verplicht bij het nemen van besluiten belanghebbenden te betrekken. Dit ‘recht op burgerparticipatie’ ligt o.a. vast in de Grondwet, de Kieswet, de Algemene wet bestuursrecht, de Gemeente- en Provinciewet én de Omgevingswet.

Vooral door de komst van de Omgevingswet moet organisaties binnen de publieke sector bij plannen (bijvoorbeeld bij de omgevingsvisie en het omgevingsplan) aangeven wie zij hierbij heeft betrokken, wat de uitkomsten zijn, hoe deze zijn verwerkt in het plan en hoe ze invulling heeft gegeven aan haar eigen participatiebeleid.

Het uitgangspunt van deze omgevingswet is namelijk dat ideeën en wensen van inwoners en ondernemers ten grondslag liggen aan nieuwe plannen en ontwikkelingen binnen de omgeving. Inwoners, ondernemers en de gemeente ontwerpen gezamenlijk hun leefomgeving. Om dit te kunnen bewerkstelligen is het van groot belang dat de betrokkenen mee kunnen denken en praten over die ontwikkelingen.

Uitdagingen op de weg naar participatie

De Omgevingswet werd in 2014 al aangekondigd als ‘de grootste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de Grondwet in 1848’. Deze wet vervangt veel wetten en regels over wonen, infrastructuur en milieu. Met een participatieverordening. Dat is een wetgevende regeling op gemeentelijk niveau met daarin voorschriften waaraan participatie wettelijk moet voldoen. Participatie is daarmee een even zeer actueel -als cruciaal- thema. Maar om dit daadwerkelijk tot een succes te kunnen brengen hebben de bestuursorganen nog wel een aantal uitdagingen het hoofd te bieden.

Betrokkenheid verhogen: Organisaties binnen de publieke sector staan voor de grote uitdaging om (politieke) betrokkenheid van de algemene bevolking aan te moedigen en te bevorderen. Daar hangen veel factoren mee samen. Dit omvat o.a. het verhogen van de opkomst van de kiezers tot de opkomst van burgers bij bewonersavonden. En van het creëren van kansen voor burgers om deel te nemen aan het politieke en ruimtelijke proces tot het faciliteren van online bijeenkomsten.
De digitale kloof overbruggen: in de wereld van vandaag spelen digitale platforms een belangrijke rol bij het bevorderen van politieke betrokkenheid en discussies. En daarmee participatie. Overheden moeten de digitale kloof dichten door toegang tot technologie te bevorderen en door bijvoorbeeld training aan te bieden aan degenen die niet digitaal vaardig zijn of geen toegang tot computers hebben.
Politiek vertrouwen herstellen: Veel burgers kunnen zich ontgoocheld voelen over het politieke systeem, wat leidt tot apathie en daarmee gebrek aan participatie. Organisaties binnen de publieke sector moeten manieren vinden om burgers opnieuw te betrekken en het vertrouwen in het politieke proces te herstellen.
Evenwichtige vertegenwoordiging en representativiteit: het is belangrijk om een evenwicht te vinden waarbij alle burgers een stem hebben en zorg dragen dat de vertegenwoordigers die ze kiezen de standpunten en belangen van de mensen echt vertegenwoordigen.
Diverse opvattingen beheren: met een diverse bevolking moeten deze partijen verschillende meningen, overtuigingen en belangen in het proces beheren en accommoderen. Dit vereist effectieve communicatie, samenwerking, maar ook compromissen.

Door deze uitdagingen effectief en daadkrachtig aan te pakken, kunnen organisaties binnen de publieke sector een meer participatief en inclusief proces bevorderen, waardoor burgers meer zeggenschap krijgen over de beslissingen die hun leven beïnvloeden. En dat is uiteindelijk waar de omgevingswet voor staat